Niyamy – reguły samooczyszczania w praktyce asan

Fragmenty książki BKS Iyengara ‘Light on the Yoga Sutras of Patanjali’ dotyczące reguł samooczyszczenia – niyam

II.29 yama niyama asana pranayama pratyahara dharana dhyana samadhayah astau angani

Zasady moralne (yama), reguły samooczyszczania (niyama), pozycje (asana), kontrola energii poprzez oddech (pranayama), skierowanie zmysłów ku wnętrzu do ich źródła (pratyahara), koncentracja (dharana), kontemplacja (dhyana) i połączenie świadomości z duszą (samadhi) – są ośmioma członami jogi.

Sutra ta określa ośmioczłonową ścieżkę jogi (astanga yoga)…

II.32 śauca santosa tapah svadhyaya Iśvarapranidhanani niyamah

Czystość, zadowolenie, religijny zapał, samo-poznanie i oddanie duszy najwyższemu Duchowi jest niyamą.

Podczas gdy yama oznacza uniwersalną praktykę społeczną, to niyama – indywidualne praktyki konieczne do wzmocnienia charakteru adepta.

Pięć zasad niyamy odpowiada pięciu powłokom człowieka i pięciu elementom natury: anatomicznej (ziemi), fizjologicznej (wody), psychologicznej (ognia), intelektualnej (powietrza) i duchowej (eteru). Podczas gdy eter (mahat akaśa) postrzegany jest jako pusta przestrzeń na zewnątrz, tak dusza stanowi pustą przestrzeń wewnątrz i nosi nazwę cit-akaśa.

Zasady niyamy zawarte w kriyayodze podkreślają znaczenie samodyscypliny. Nie można osiągnąć mistrzostwa w jodze bez przestrzegania etycznych zasad yamy i niyamy.

Istnieją dwa niezbędne rodzaje oczyszczenia – zewnętrzne i wewnętrzne. Kąpiel jest oczyszczeniem zewnętrznym, a wykonywanie asan i pranayamy wewnętrznym. Przestrzeganie niyamy rozwija życzliwość, współczucie oraz zdystansowanie, i jest dodatkową pomocą w oczyszczaniu ciała, umysłu i rozumu. Svadhyaya jest sprawdzaniem samego siebie, aby się upewnić, czy przestrzega się zasad jogi. W celu przestrzegania tych zasad, każdy musi najpierw określić, czy jego własny sposób postępowania jest z nimi zgodny, czy też nie. Gdyby nie był zgodny, wówczas należy dostosować do nich swoje myśli i działania oraz usunąć błędy, które utrudniają jego praktykę (sadhanę).

Sutry II.40-45 opisują efekty praktykowania pięciu niyam.

II.40 śaucat svangajugupsa paraih asamsargah

Czystość ciała i umysłu rozwija niechęć do kontaktu z innymi dla własnej przyjemności.

Czystość chroni ciało i czyni je odpowiednim domem dla duszy. Wskutek tego, ciało nie skłania się już dłużej ku przyjemnościom zmysłowym i dąży do powstrzymania się od kontaktów z innymi.

Chociaż osoba praktykująca (sadhaka) zdaje sobie sprawę z nietrwałości swego ciała, to nie traktuje go ze wstrętem czy niechęcią. Przez szacunek dla duszy, utrzymuje ciało czyste i nieskazitelne i dba o nie jak o świątynię.

Tak jak codziennie dba się o czystość świątyni lub kościoła, tak należy obmywać wewnętrzne ciało – świątynię duszy, obficie zaopatrując go w krew poprzez asany i pranayamę. Oczyszczają one ciało fizycznie, fizjologicznie i psychiczne. Ciało, posiadając własną inteligencję, rozwija własny potencjał w celu zmiany swych wzorców zachowań. Pomaga sadhace oderwać się od pragnień zmysłowych i prowadzi go do właściciela ciała – duszy. Tak więc czystość (śauca) czyni ciało odpowiednim instrumentem do poszukiwania duchowego poznania.

II.41 sattvaśuddhi saumanasya aikagrya indriyajaya atmadarśana yogyatvanica

Gdy ciało jest zdrowe, umysł oczyszczony, a zmysły pod kontrolą, to pojawia się także pełna radości świadomość, potrzebna do urzeczywistnienia duszy.

Dzięki czystości, ciało staje się świątynią duszy i odczuwa radość wypływającą ze świadomości swojego prawdziwego bytu.

Kiedy świadomość jest pogodna i życzliwa, poszukujący staje się gotów do poznania i ujrzenia duszy.

II.42 santosat anuttamah sukhalabhah

Z zadowolenia świadomości wypływa najwyższe szczęście.

Dzięki czystości ciała, osiąga się zadowolenie. Razem rozpalają one płomień żarliwości (tapasu), popychając sadhakę w kierunku ognia poznania. Ta przemiana, która wskazuje, że adept jest na właściwej drodze koncentracji, umożliwia mu spojrzenie do wnętrza poprzez badanie siebie samego (svadhyaya), a następnie prowadzi ku Boskości.

II.43 kaya indriya siddhih aśuddhiksayat tapasah

Tapas wypala nieczystości i roznieca iskry boskości.

Tapas (samodyscyplina) niszczy wszelkie nieczystości, doskonaląc ciało, umysł i zmysły, tak że świadomość działa swobodnie i osiąga boskość.

Nie można prawidłowo zrozumieć nie-krzywdzenia (ahimsa) bez odniesienia do tapasu. Tapas jest wewnętrzną przemocą (himsa), poprzez którą stwarzamy możliwość zewnętrznej ahimsy. Ahimsa nie może istnieć sama. Koniecznie musi istnieć siła dopełniająca. Mahatma Gandhi nigdy nie byłby zdolny do wezwania o zachowanie nieprzejednanego spokoju, które poruszyło całe Indie, bez bezwzględnej postawy wobec samego siebie. Przemoc jest być może zbyt silnym słowem dla tapasu, lecz jest to gorący wewnętrzny zapał i asceza, rodzaj niesłabnącej surowości w stosunku do siebie samego, która umożliwia odczuwanie współczucia i przebaczania innym.

II.44 svadhyayat istadevata samprayogah

Zagłębienie się w duszy prowadzi do urzeczywistnienia Boga lub łączności duchowej z upragnionym bóstwem.

Są dwie drogi zagłębiania się w duszy. Pierwsza – począwszy od skóry, poprzez wewnętrzne powłoki, aż do duszy; druga natomiast – od duszy do zewnętrznej powłoki jego siedziby. Ciało posiada własną świadomość. Należy ją jednak ukierunkować poprzez praktykę asany i pranayamy, w których rozum działa jako most łączący świadomość ciała z jego źródłem i odwrotnie. Właśnie ta łącząca świadomość wprowadza harmonię ciała, umysłu i duszy oraz zażyłość z Najwyższą Duszą (Istadevata).

Tradycyjnie, svadhyayę wyjaśnia się jako studiowanie świętych pism i recytację mantry, którą poprzedza sylaba AUM. Dzięki tym praktykom adept może ujrzeć swe opiekuńcze lub wybrane bóstwo, które spełni wszystkie jego pragnienia.

II.45 samadhisiddhih Iśvarapranidhanat

Poddanie się Bogu prowadzi do doskonałości w samadhi.

Oświecenie (samadhi) osiąga się poprzez jasność rozumu i intensywność myśli o poddaniu się Bogu. Moc samadhi przychodzi do tego, kto przyjmuje schronienie w Bogu.

Poddanie się Bogu uwalnia sadhakę z więzów ziemskich pożądań, prowadzi do wyrzeczenia się pragnień zmysłowych oraz wykształca w nim najintensywniejszą formę pilności.

Tłumaczenie Konrad Kocot

Niyamy w praktyce asan

Tak jak jamy polegają na powstrzymywaniu się od czynienia niewłaściwych rzeczy (krzywdzenia, kradzenia, kłamania, przywiązania, zachłanności), nijamy są kultywowaniem pozytywnych postaw i działań. Rozróżnienie między tym co należy czynić, a do czego należy się powstrzymywać ma kluczowe znaczenie dla naszego rozwoju.

Śauca – czystość
Czystość w praktyce asan oznacza świadome, uważne oczyszczenie ciała. Jeśli w jakiejś asanie istnieje łatwość w wykonaniu jej na jedną ze stron, lecz druga strona sprawia trudność oznacza to, że jest ona nieoczyszczona w porównaniu z pierwszą. Podobnie przód i tył ciała winny zostać jednakowo oczyszczone przez praktykę odpowiednich asan. Dążenie do harmonii oraz całkowitej symetrii ciała i świadomości w asanach jest praktyką czystości. Zasada ta odnosi się też do czystości w podejściu do praktyki, naszej motywacji, oczekiwań, sposobu radzenia sobie z trudnościami…

Santosa – zadowolenie
Santosa jest kultywowaniem wewnętrznego stanu zadowolenia niezależnego od zewnętrznych okoliczności. Jest to oczyszczanie naszego postrzegania rzeczywistości i tworzenie pozytywnego umysłu. Jak mówi sutra II 46 ‘Doskonałość w asanie osiąga się, gdy wykonanie jej staje się bezwysiłkowe’. Przyjmowanie każdej z asan z radością i zadowoleniem budzi energię ukrytą w ciele. Wtedy w asanie pojawia się wewnętrzne światło i staje się ona bezwysiłkowa. Dzięki temu jogin osiąga jeszcze większe zadowolenie. To jest praktyka santosy w asanie.

Tapas – zapał
Tapas, czyli zapał, żarliwe pragnienie oznacza nieustanny wysiłek w celu oczyszczenia ciała i umysłu, uczynienia ich zdrowymi i odpornymi na choroby. Jest to kolejna praktyka psychiczna budująca konieczne do postępu zaangażowanie i wewnętrzną intensywność, pozwalająca przekroczyć lenistwo i niezdecydowanie.

Svadhyaya – medytacje, samo-badanie
Sva oznacza samego siebie, adhyaya studiowanie. Svadhyaya jest nieustanną obserwacją siebie w asanie. Świadome poznanie siebie od powierzchni skóry, od koniuszków palców i czubka głowy aż po najgłębsze warstwy ciała i jądro bytu jest praktyką svadhyayi w asanie. Praktyka ta rozwija naszą wrażliwość, umiejętność postrzegania i inteligencję. Odkrywa głębię asany, która angażuje nie tylko nasze ciało, lecz także zmysły, umysł i świadomość.

Iśvara-pranidhana – joga oddania się
Hatha-joga jest ścieżką siły woli. Używamy jej w sposób długotrwały i intensywny do badania i oczyszczania naszego ciała i umysłu – aż do czasu gdy doświadczymy jak ograniczone są nasze możliwości. Prowadzi to do pokory, rozluźnienia napuszonego ego i zaufania sile, która sprawia, że bez wysiłku z naszej strony powstaliśmy, żyjemy, działamy, że istnieje i funkcjonuje świat. Iśvara-pranidhana jest wykorzenieniem małego ‘ja’, połączeniem się, współgraniem z kosmiczną inteligencją, siłą wyższą, Bogiem.
W praktyce asan nijama ta przejawia się przez przyjęcie i akceptację własnych ograniczeń i możliwości, praktykę nieegoistyczną – bez współzawodnictwa, wykorzystywania praktyki do pompowania ego i dojście do momentu gdy ‘joga robi się sama’, a my mamy możliwość uczestniczenia w tym i celebrowania danego nam życia.